ΑΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΤΟΥΜΕ...

Ο αριθμός των μαθητών ανά τάξη ως σημαντικό κριτήριο για την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης Χαράλαμπος Κωνσταντίνου Καθηγητής Σχολικής Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων      Με αφορμή τις πρόσφατες συνενώσεις ή συγχωνεύσεις σχολικών μονάδων από το Υπ.ΠΔΒΜΘ και τις σχετικές απόψεις και συζητήσεις που έλαβαν χώρα, θα αναδείξω   συνοπτικά και αναπόφευκτα τους παιδαγωγικούς και διδακτικούς λόγους που επιβάλλουν τον ευκταίο αριθμό μαθητών ανά τάξη-τμήμα. Κυρίαρχος παιδαγωγικός ρόλος του σχολείου για την πλειονότητα των παιδαγωγών είναι η διαμόρφωση εκπαιδευτικών συνθηκών, δηλ. διαδικασιών αγωγής, διδασκαλίας, μάθησης, κοινωνικοποίησης και αξιολόγησης, που προάγουν τη δημιουργία ολοκληρωμένης προσωπικότητας στο μαθητή και την ομαλή ένταξή του στο κοινωνικό σύστημα. Για την επίτευξη των σκοπών αυτών και συνυπολογίζοντας και τις εμπλεκόμενες παραμέτρους στην εκπαιδευτική λειτουργία σημαντικό ρόλο παίζει η αναλογία εκπαιδευτικού-μαθητών στη σχολική τάξη. Συγκεκριμένα, οι ακόλουθοι παιδαγωγικοί, διδακτικοί και κοινωνικοί λόγοι επιβάλλουν «οριοθετημένο» αριθμό μαθητών στην τάξη: -        Σε μακρο-επίπεδο, οι αυξημένες κοινωνικές απαιτήσεις, η ραγδαία παραγωγή γνώσεων και η συχνότητα χρήσης της νέας τεχνολογίας καθιστούν αναγκαία την ενίσχυση και αύξηση των προσόντων και της ετοιμότητας του μαθητή, δηλ. της ανάπτυξης και ενίσχυσης των γνωστικών, νοητικών, συναισθηματικών και κοινωνικών του ικανοτήτων και δεξιοτήτων, όπως είναι η κριτική, αναλυτική, συνθετική και δημιουργική σκέψη, η διερευνητική του ωριμότητα, η πληρότητα επικοινωνίας και πράξης κ.ο.κ. -        Σε μικρο-επίπεδο, για να αντιμετωπιστούν οι ελλείψεις, οι δυνατότητες , τα ενδιαφέροντα και γενικά οι ανάγκες και οι ιδιαιτερότητες του κάθε μαθητή στο σχολείο, από άποψη γλωσσική, γνωστική, νοητική, συναισθηματική, πολιτισμική και κοινωνική, επιβάλλεται η εξατομικευμένη παιδαγωγική και διδακτική παρέμβαση του εκπαιδευτικού όχι μόνο στην εκπαιδευτική διαδικασία αλλά συνολικά στη σχολική ζωή. Η συγκεκριμένη παρέμβαση ευνοεί αποφασιστικά την επίτευξη των μαθησιακών στόχων, τη διαμόρφωση κατάλληλου παιδαγωγικού κλίματος και παιδαγωγικής σχέσης, καθώς και την ενεργητική συμμετοχή του μαθητή στις σχολικές διαδικασίες. -        Με το μικρότερο αριθμό μαθητών στην τάξη ευνοείται η παιδαγωγική λειτουργία της αξιολόγησης του μαθητή, δεδομένου ότι ο εκπαιδευτικός διευκολύνεται να παρατηρεί και να καταγράφει με συστηματικό τρόπο τη μαθησιακή και εκπαιδευτική πορεία του κάθε μαθητή, χρησιμοποιώντας τις νεότερες μεθόδους αξιολόγησης, όπως είναι το παιδαγωγικό ημερολόγιο, η περιγραφική αξιολόγηση, ο φάκελος του μαθητή κ.λπ. Με την έννοια αυτήν, ο εκπαιδευτικός μπορεί να ελέγξει πιο αποτελεσματικά την επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων και να προβεί στη λήψη των κατάλληλων ανατροφοδοτικών μέτρων, αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματα που του παρέχει για το σκοπό αυτόν η παιδαγωγική λειτουργία της αξιολόγησης. -        Σύμφωνα με έγκυρες έρευνες, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση των ποσοστών απειθαρχίας, παραβατικότητας, συναισθηματικής διαταραχής και γενικά των προβλημάτων κοινωνικής συμπεριφοράς των μαθητών, οφειλόμενη σε παράγοντες δυσλειτουργίας της οικογένειας, του σχολείου και ευρύτερα του κοινωνικού συστήματος. Αυτό σημαίνει ότι το σχολείο πρέπει να επικεντρωθεί στον παιδαγωγικό του ρόλο, επιφορτιζόμενο και το ρόλο διαχείρισης ζητημάτων κοινωνικής συμπεριφοράς, που απαιτεί συστηματική και εξατομικευμένη παιδαγωγική παρέμβαση και αποτελεσματικότητα από τον εκπαιδευτικό. -        Η παρουσία των αλλοδαπών και ημεδαπών μαθητών με ετερογενείς μαθησιακές, γλωσσικές, πολιτισμικές και κοινωνικές ιδιαιτερότητες, απαιτεί εξατομικευμένες διδακτικές και παιδαγωγικές παρεμβάσεις, για να αυξηθούν οι πιθανότητες αποτελεσματικότερης διαχείρισής τους από τον εκπαιδευτικό. Εν κατακλείδι, οι παραπάνω λόγοι καθιστούν παιδαγωγικά αναγκαίο ένα μικρότερο αριθμό μαθητών ανά τάξη-τμήμα, προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα και η ευχέρεια στον εκπαιδευτικό να παρεμβαίνει εξατομικευμένα και, προπάντων, παιδαγωγικά και να παίρνει εκείνα τα μέτρα που οδηγούν στην επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων του σχολείου, προς όφελος της προόδου και της ευημερίας τόσο του μαθητή όσο και της ίδιας της κοινωνίας. Αυτό συνεπάγεται ότι για τις τάξεις Α' και Β' Δημοτικού παιδαγωγικά ευκταίος αριθμός μαθητών ανά τάξη-τμήμα θεωρείται ο 15, για τις άλλες τάξεις Δημοτικού ο 20 και για το Γυμνάσιο και το Λύκειο ο αριθμός 25. Πρέπει να υπογραμμιστεί, όμως, ότι ταυτόχρονα η εκπαιδευτική πράξη διεξάγεται από έναν άρτια συγκροτημένο εκπαιδευτικό, με πλήρη συναίσθηση του υψηλού του ρόλου και σε ένα σχολείο που πληροί τις προϋποθέσεις ανταπόκρισης στην παιδαγωγική του αποστολή. Η επίκληση από ορισμένους ιθύνοντες της αυξημένης παρουσίας μαθητών στην τάξη (π.χ. 60 μαθητές) που ίσχυε κατά το παρελθόν είναι και επιστημονικά και μεθοδολογικά εσφαλμένη, διότι αναφέρεται σε διαφορετικές (π.χ. αυταρχικές) εκπαιδευτικές, παιδαγωγικές, διδακτικές, επιστημονικές, και κοινωνικές συνθήκες.

ΟΙ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΑΝΑΦΟΡΑ  ΕΠΙΣΚΕΨΗΣ  ΣΤΟ BASISSCHOOL WILLIBRIRDUS BAKEL ,ΟΛΛΑΝΔΙΑ

ΤΡΙΤΗ 26/04

             Άφιξη στην κωμόπολη Bakel της Ολλανδίας . Μια ομάδα εκπαιδευτικών του Basisschool Willibrirdus μας υποδέχτηκε στο ξενοδοχείο, όπου είχαμε εγκατασταθεί. Εκεί  συναντήσαμε και τις αντιπροσωπείες των άλλων σχολείων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα.

ΤΕΤΑΡΤΗ 27/11

              Μεταφερθήκαμε στο σχολείο και ξεναγηθήκαμε στους χώρους του από τον διευθυντή, WimGoosens.                                                                                                                                                                     

Το   σχολείο  φιλοξενεί    μαθητές από    τεσσάρων  έως  δώδεκα  ετών.                      Διαθέτει μεγάλες αίθουσες διδασκαλίας, μεγάλη αυλή διαμορφωμένη έτσι ώστε να φιλοξενεί παιδιά διαφόρων ηλικιών, εστιατόριο, , αίθουσα χειροτεχνίας και κατασκευών , υπολογιστών και δανειστικές βιβλιοθήκες σε διάφορα σημεία του σχολείου, ανοιχτές  για άμεση πρόσβαση από τους μαθητές.

Οι μαθητές των τάξεων Γ’ έως  Η’ (6-12 ετών) είχαν μελετήσει για τις έξη χώρες που συνεργάζονται με το σχολείο τους και είχαν ετοιμάσει αναφορές και κατασκευές για αυτές. Οι μαθητές της  Ζ΄ τάξης είχαν ασχοληθεί με τη χώρα μας. Η αντιπροσωπεία του σχολείου μας ( εκπαιδευτικοί και μαθητές ) μίλησαν στους μαθητές για το σχολείο, το νησί μας και τη χώρα μας , παρουσίασαν αφίσες και power point εργασίες που είχαν ετοιμάσει οι μαθητές μας και απάντησαν στις ερωτήσεις των Ολλανδών μαθητών.

Μετά το τέλος του σχολικού ωραρίου οι μαθήτριές μας παραδόθηκαν στις οικογένειες που τις φιλοξενούσαν και όλοι οι εκπαιδευτικοί περιηγήθηκαν στην κωμόπολη Bakel . Την ομάδα των εκπαιδευτικών ακολουθούσε δημοσιογράφος τοπικής εφημερίδας , απαθανάτισε την αποστολή και την επόμενη ημέρα δημοσιεύθηκε άρθρο και σχετική φωτογραφία στο τοπικό φύλλο.

ΠΕΜΠΤΗ 28/4

Ο διευθυντής του σχολείου μας παρουσίασε το εκπαιδευτικό σύστημα της Ολλανδίας.  Όλα τα σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι δημόσια. Για την ίδρυση ενός σχολείο απαιτείται μία αίτηση από τουλάχιστον 15 γονείς , η οποία εξετάζεται από τους υπεύθυνους φορείς. Το σχολείο χρηματοδοτείται από την πολιτεία και διοικείται από σχολικό συμβούλιο. Όταν οι μαθητές τελειώσουν την πρωτοβάθμια εκπαίδευση , πρέπει να αποφασίσουν ποιόν από τους τρείς κλάδους που υπάρχουν θα ακολουθήσουν. Οι εκπαιδευτικοί  του Δημοτικού σχολείου συμβουλεύουν τους μαθητές  ώστε να πάρουν τη σωστή απόφαση, βασιζόμενοι στις επιδόσεις τους ,οι οποίες καταγράφονται στον ατομικό τους φάκελο από την αρχή της σχολικής τους ζωής. Οι τρείς κλάδοι της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης  αφορούν α) τους μαθητές που θα ασχοληθούν με κάποια τέχνη , β) αυτούς που θα γίνουν εκπαιδευτικοί και γ) αυτούς που θα γίνουν επιστήμονες. Αξιοσημείωτος είναι ο τρόπος εισαγωγής τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αυτοί που επιθυμούν να ασχοληθούν με κάποια τέχνη ή να γίνουν εκπαιδευτικοί, φτάνει να καταφέρουν να ολοκληρώσουν επιτυχώς τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση για να εισαχθούν στην τριτοβάθμια. Αυτοί όμως που επιθυμούν να γίνουν γιατροί, δικηγόροι κ.α. , εισάγονται αμέσως στη σχολή που επιθυμούν εάν αριστεύσουν, διαφορετικά επιλέγονται με κλήρωση μέχρι να συμπληρωθεί ο αριθμός φοιτητών που κάθε τμήμα μπορεί να απορροφήσει. Ο  υποψήφιος μπορεί να συμμετάσχει στην κλήρωση πολλές φορές.

Μετά την ενημέρωση ,  οι συντονιστές του προγράμματος  συμμετείχαμε  σε συζήτηση για το πρόγραμμα. Ανταλλάξαμε τα γράμματα των μαθητών μας καθώς και τα ημερολόγια  που  ταξιδεύουν από σχολείο σε σχολείο. Ανταλλάξαμε επίσης τα CDs με τρία αντιπροσωπευτικά τραγούδια κάθε χώρας , τα οποία συνοδεύονταν με τους στίχους στην εθνική γλώσσα και σε μετάφραση στα αγγλικά καθώς και με τις νότες των τραγουδιών. Έγινε αναφορά από τον κάθε συντονιστή στο τι είχε κάνει σχετικά με το πρόγραμμα στο κάθε σχολείο  , και συζητήσαμε το πρόγραμμα των δραστηριοτήτων μας για το υπόλοιπο σχολικό έτος και την αρχή της επόμενης σχολικής χρονιάς μέχρι την επόμενη συνάντηση .

Κάθε σχολείο έχει ήδη αποστείλει στον υπεύθυνο πληροφορικής του σχολείου της Εσθονίας quiz σε μορφή power point με 15 ερωτήσεις για κάθε συμμετέχουσα χώρα, τα οποία θα μπουν στο forum του προγράμματος έτσι ώστε οι μαθητές όλων των σχολείων να μπορούν να διαγωνιστούν με σκοπό να αποκομίσουν γνώσεις για τις επτά χώρες. Το σχολείο της Τσεχίας θα ετοιμάσει ένα CD και ένα βιβλίο με τα τραγούδια όλων των χωρών, τα οποία  θα διανεμηθούν σε όλα τα σχολεία. Το δικό μας σχολείο ανέλαβε το ρόλο του γραμματέα έως την επόμενη συνάντηση. Θα αποστείλει αναφορά της συνάντησης σε όλα τα σχολεία και θα ελέγχει εάν όλοι οι συνεργάτες ενημερώνονται και προχωρούν στην εκτέλεση των συμφωνηθέντων.

 Αποφασίστηκε να διδαχθούν οι μαθητές δυο παραδοσιακούς χορούς και να γίνει καταγραφή σε DVDs που θα διανεμηθούν σε κάθε σχολείο. Θα ετοιμαστούν power point με αναλυτικά βήματα εκτέλεσης  και οδηγίες για δύο παραδοσιακά πιάτα. Θα γίνει έρευνα σχετικά με τις διατροφικές συνήθειες των μαθητών κάθε σχολείου και  τα αποτελέσματα θα αποτυπωθούν σε διάγραμμα που θα ετοιμαστεί μετά από την επόμενη συνάντηση.

Μας προσφέρθηκε γεύμα στο εστιατόριο του σχολείου και το απόγευμα της ίδιας ημέρας μετά από μια μουσική εκδήλωση από την ορχήστρα του σχολείου , ακολούθησε συνάντηση με τους γονείς οι οποίοι επισκέφτονται το σχολείο μερικές φορές το χρόνο στα πλαίσια μιας εκδήλωσης που ονομάζουν “ Open House”. Αυτή τη φορά η εκδήλωση είχε ως στόχο να παρουσιαστούν οι χώρες του προγράμματος στους γονείς με τη βοήθεια των αποστολών του κάθε σχολείου. Όπως αναφέραμε πιο πάνω για την παρουσίαση της Χίου και της Ελλάδας υπεύθυνη ήταν η Ζ’ τάξη. Οι μαθητές είχαν κάνει μακέτες ελληνικών μνημείων και είχαν ετοιμάσει ελληνικά εδέσματα τα οποία μαζί με αυτά που είχαμε φέρει και εμείς , μπορούσαν να τα γευτούν οι γονείς , οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές όλων των τάξεων. Οι μαθήτριες μας ήταν ντυμένες με παραδοσιακές φορεσιές και μαζί με την ομάδα των εκπαιδευτικών μας, δίδαξαν βήματα από παραδοσιακούς μας χορούς. Προβάλλονταν DVD για τη Χίο, ακούγονταν παραδοσιακά τραγούδια και γίνονταν συνεχής ενημέρωση για το σχολείο και τον τόπο μας. Η εκδήλωση ήταν πολύ επιτυχημένη.

Ακολούθησε δείπνο για τους εκπαιδευτικούς στο σχολείο κατά το οποίο προσφέραμε στο διευθυντή και τους εκπαιδευτικούς αναμνηστικά δώρα και ενημερωτικά φυλλάδια από το νησί μας  .

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29/04

Επισκεφθήκαμε τους χώρους του σχολείου στους οποίους δεν είχαμε μέχρι τότε ξεναγηθεί.

Αναχωρήσαμε  (εκπαιδευτικοί και συμμετέχοντες μαθητές) για τηνπρωτεύουσαAmsterdam, όπου επισκεφθήκαμε το μουσείο  Van Gogh, το ιστορικό κέντρο  και ταξιδέψαμε στα κανάλια της πόλης.

ΣΑΒΒΑΤΟ 30/04

Οι εκπαιδευτικοί και οι συμμετέχοντες μαθητές παρακολούθησαν εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται σε όλη την Ολλανδία για τα γενέθλια της βασίλισσας της χώρας.

Επισκεφθήκαμε τα περίχωρα του Bakel  με ποδήλατα  και πήραμε μέρος σε παραδοσιακό παιχνίδι που ονομάζουν ‘ γκολφ του αγρότη’.

Το ίδιο βράδυ ακολούθησε αποχαιρετιστήριο δείπνο.

KYΡIAKH 01/04

Αναχώρηση αντιπροσωπειών.

VISIT  REPORT

BASISSCHOOL ST. WILLIBRORDUS , BAKEL, HOLLAND 27/04/2011 – 31/04/2011

WEDNESDAY , APRIL 27^TH

We visited St. Willibrordus basic school and were shown around. We visited the classes. Every class had already worked on a partner country. Each delegation presented its country to that class. After the presentation we answered the students’ questions.

We had lunch at school and then went on a walk around Bakel and visited a windmill. In the evening we had dinner in Deurne.

THURSDAY, APRIL 28^TH

The school headmaster, Wim Goossens , presented us the Dutch educational system.

We visited classes and after lunch the coordinators had a Comenius meeting. All coordinators gave a brief report of what the participating schools had done since the meeting in Sicily. We exchanged letters and diaries and the Cds each school had prepared. Then we planned our future work. The legends and the songs will be uploaded on the Comenius forum. The Czech partners will put the songs together and create a Cd and a book and send them to every school. The Estonian partners will make a quiz about the participating countries using the questions which have already been prepared by each school. Before our next meeting in Tenerife in November we should have taught our students two traditional dances and make a Dvd of them . We will also make a power point with two traditional recipes ( one main course and one desert) and bring the ingredients in Tenerife in order to make a multinational buffet. We are also going to make a survey about the eating habits of the 5^th and 6^th grade students of every participating school. Then we will make a graph with our results. Our next meeting will be in Tenerife from 7^th to 12^th , November 2011.

In the afternoon the school orchestra played for the guests and also for the parents who were invited to participate in the partner countries’ presentations prepared by the students and their teachers. The delegations helped with the presentations and had the chance to talk about their countries and schools.

We had dinner at school and exchanged presents and souvenirs.

FRIDAY  , APRIL 29^th

We visited classes at school and then the teachers delegations, the guest students , the headmaster and some of the teachers left for Amsterdam.

We visited Vincent Van Gogh museum and walked through the old Jewish part of Amsterdam, where Anne Frank lived. We visited Dam square and enjoyed a boat trip through the canals of Amsterdam.

We had dinner in Deurne and watched the royal music night concert there.

SATURDAY, APRIL 30^th

April 30^th is queens’ day in Holland and it’s a national holiday. The town was decorated in orange and it was crowded with people who were celebrating or buying second-hand things which were sold at open market stands.

We had a bike tour to a nearby farm where we played a traditional game called Farmers’ golf. Then we visited queensmarket , enjoyed the concert at the town square and had some free time for shopping and going around the town.

We had our goodbye dinner at the hotel and were given some beautiful souvenirs by our Dutch hosts.

SUNDAY, MAY 1^st

Departures day.

Η συντονίστρια του προγράμματος                                                  

        ΣΤΥΛ.-ΑΓΓΕΛ. ΛΑΡΔΑ                                                           

ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ST.WILLIBRORDUS ΣΤΟ BAKEL ΤΗΣ ΟΛΛΑΝΔΙΑΣ

Τη Δευτέρα 2 Μάη επέστρεψε η αντιπροσωπεία του σχολείου  μας από την Ολλανδία , όπου επισκέφτηκε το εταιρικό της σχολείο  ST.WILLIBRORDUS στο Bakel μαζί με άλλα 6 σχολεία που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Κομένιος.
Ήταν μια εποικοδομητική συνάντηση και για τα παιδιά που συνοδεύαμε και για τους εκπαιδευτικούς.
Το σχολέιο σχετικά νεόκτιστο , περίπου 10 ετών , πλήρως εξοπλισμένο με σύγχρονες προδιαγραφές.
Δάσκαλοι και παιδιά μας υποδέχτηκαν θερμά και μας αφιέρωσαν μαζί με τους γονείς του σχολείου τη λεγόμενη γι αυτούς open day , έχοντας κάθε τάξη αναλάβει να τιμήσει και μια από τη συμμετέχουσα χώρα του προγράμματος, έτσι στα δύο τμήματα της Ε τάξης είδαμε μοντέλα από αρχαίους ναούς με φελιζόλ, χάρτες της Χίου και της Ελάδας , βιβλία αφιερωμένα στη χώρα μας, μέχρι και τα παλιά βιβλία της Α δημοτικού.
Γευτήκαμε μεζέδες από τους γονέις των παιδιών , τζατζίκι, σουβλάκι, τυποπιτάκια κλπ και τους τα συμπληρώσαμε με ουζάκι, λικέρ μαστίχα και άλλα δικά μας εδέσματα δωρισμένα από το Mastcha Shop της Χίου.
Έγινε παρουσίαση του εκπαιδευτικού συστήματος της Ολλανδίας, ενός συστήματος με πολύ έντονα τα χαρακτηριστικά της κοινωνικής επιλογής και της διαφοροποίησης που ερμηνεύουν τις προσπάθειες των εδώ αντιγραφών υπό το πρίσμα της εκπαίδευσης της αγοράς.
Από τα 12 χρόνια (!) τα παιδιά επιλέγονται για τους τρεις τύπους δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, της επαγγελματικής, της θεωρητικής και της θετικής που τη θεωρούν και ως τη βαθμίδα των παιδιών με υψηλό IQ  όπως μας ειπώθηκε. Οι δάσκαλοι αποφοιτούν από τη θεωρητική κατεύθυνση. Ενδοκινητικότητα θεωρητικά υπάρχει αμφίδρομη, αν και σε πολύ μικρό ποσοστο. Η πρόσβαση στην τριτοβάθμια γίνεται χωρίς εξετάσεις αν ο βαθμός είναι πάνω από 8 στη δεκαβάθμια κλίμακα και για τους υπόλοιπους με κλήρωση. Ο δημιουργούμενος σχετικός συνωστισμός για ευνόητους λόγους διοχετεύται στις γύρω χώρες.
Ο προϋπολογισμός του σχολέιου είναι 1,5 εκατ. ευρώ. Συμπεριλαμβάνεται μέσα κατά 80% το κονδύλι των μισθών  και τον διαχειρίζεται ο δ/ντης του σχολέιου που έχει τη διοικητική και παιδαγωγική ευθύνη να διαχειριστεί αυτά τα κονδύλια. Όπως χαρακτηριστικά είπε," με αυτά τα λεφτά μπορώ να επιλέξω αν θα έχω περισσότερους δασκάλους και λιγότερους Η/Υ ή το αντίθετο γι αυτό και υπάρχουν μπροστά μας διλήμματα." Καθαρίστριες στο σχολέιο προσλαμβάνονται με πολύ λίγα χρήματα γι αυτό και δεν βρίσκονται εύκολα με αποτέλεσμα ενίοτε να καθαρίζουν και οι δάσκαλοι.
Όταν ιδρύεται ένα σχολείο δημιουργείται μια επιτροπή κυρίως γονέων που επιλέγει δ/ντη και δασκάλους θεωρητικά. Στην πράξη όπως είπε ο δ/ντης οι γονείς δέχονται και γνωμοδοτούν επί των προτάσεων των ειδικών σε διευρυμένο επίπεδο περιοχής. Το προσωπικό πλέον που προσλαμβάνει ο Δ/ντης παραμένει στο σχολέιο εφόσον είναι ικανό και δεν παρουσιάζει ανεπάρκειες. Του δίνεται η δυνατότητα bonus-σπάνια-  σε όποιους διακρίνονται σε κάποιον τομέα και αυτός είναι ένας τρόπος αξιολόγησης γι αυτούς.
Οι μισθοί τους κυμαίνονται στα 2200 με 2500 ευρώ καθαρά και του δ/ντη στα 3000 ευρώ καθαρά.
Συνταξιοδότηση γίνεται σήμερα στα 66 έτη και εντός τους προσεχούς διαστήματος στα 67 έτη.
Όλα αυτά σε μια χώρα με τεράστιες οικονομικές δυνατότητες και πλούτο, συγκεντρωμένο όμως στα χέρια των ταγών του κυρίαρχου οικονομικού και πολιτικού συστήματος γι αυτό και γνωστά και κοινά τα δεινά με τη δική μας πραγματικότητα.
Συμπερασματικά η επαφή παιδιών και συναδέλφων έφερε κοντά κοινά προβλήματα, ελπίδες καημούς αλλά και οράματα, τόσο για την εκπαίδευση όσο και για την κοινωνία ευρωπαϊκή και παγκόσμια.

Μάρκος Σκούφαλος